[Business Analysis] Phân Biệt Vai Trò Chiến Lược Chủ Động vs. Vai Trò Tác Nghiệp Phản Ánh trong Phân tích & Quản Trị DN

[Business Analysis] Proactive Strategy vs. Reactive Operations

Apr 15, 2025

Cuối tuần rồi, ad có chia sẻ một bài viết xoay quanh chủ đề "Phân tích & Chẩn đoán nội tại doanh nghiệp" [Link Bài] – một trong những bước quan trọng trước khi đưa ra bất kỳ kế hoạch tài chính, tái cấu trúc hay định hướng chiến lược nào.

Và một bài giới thiệu Workshop về Business Analysis [Link Workshop]. Nội dung chính:

Hiểu đúng cách “ứng xử với dữ liệu” – từ thu thập, chọn lọc đến phân tích.
Biết cách biến dữ liệu thành thông điệp có ý nghĩa, từ đó tạo ra các Key Recommendations chất lượng.
Nâng cao năng lực trình bày thông tin sao cho phù hợp với từng nhóm đối tượng: Đồng nghiệp, Sếp trực tiếp (Line Manager), BOD, hay bên thứ 3 như ngân hàng, nhà đầu tư, đối tác chiến lược.

❓ Nên trong câu hỏi gửi về cho Ban tổ chức Workshop có bạn đã kết hợp 2 chủ đề này và đặt câu hỏi như sau:

(1) “Diễn giả hiện tập trung vào chẩn đoán doanh nghiệp hay chỉ đơn thuần là báo cáo kế hoạch kinh doanh cho ban quản trị?”
(2) Học gì để thực hành “Chẩn đoán nội bộ Doanh nghiệp”?

🎤 Mình trả lời câu (2) trước, nội dung bài viết được tham khảo 1 phần nhỏ từ tài liệu training về “Strategic Planning”. Nên thực hành “Chẩn đoán nội bộ Doanh nghiệp”trong tài liệu này không nhiều (1/10), bạn có thể AI/Google để có thêm gợi ý phù hợp với background và mong muốn của riêng mình.

🎤 Với câu hỏi (1). Theo mình, đây là câu hỏi bản lề, nhằm xác định xem vai trò hiện tại của chúng ta trong công việc là gì?

▪️ Vai trò tác nghiệp phản ánh (Reactive Operations)?

Hay:

▪️ Vai trò chiến lược chủ động (Proactive Strategy)?

▪️ “Tác nghiệp phản ánh là điều kiện cần, chiến lược chủ động là điều kiện đủ.”
Nếu chỉ phản ánh mà không chủ động, bạn là người theo sau. Nếu chỉ chủ động mà không kiểm chứng từ dữ liệu, bạn thiếu thực tiễn.
▪️ Mục tiêu của người làm quản trị tài chính và phân tích kinh doanh là tích hợp cả hai vai trò:
Vừa thiết kế chiến lược dựa trên dữ liệu – vừa kiểm soát hành trình thực thi chiến lược đó.

1. Vai trò tác nghiệp phản ánh (Reactive Operations)

Tư duy cốt lõi: Phản ánh thực trạng, đảm bảo số liệu đúng – đủ – kịp thời
Trả lời câu hỏi: "Kết quả ra sao?", "Tại sao lệch kế hoạch?", "Đã đạt KPI chưa?"
Cách tiếp cận: Tổng hợp dữ liệu, theo dõi tiến độ, phân tích sai lệch
Thời gian tác động: Ngắn hạn – thường kỳ (tháng – quý)
Kỹ năng chính: Excel/BI, dashboard, kiểm soát ngân sách, variance analysis
Kết quả đầu ra (deliverable): Báo cáo tài chính quản trị, báo cáo KPI, bảng kế hoạch
Vai trò trong tổ chức: Đảm bảo vận hành – giúp "làm việc đúng"

2. Vai trò chiến lược chủ động (Proactive Strategy)

Tư duy cốt lõi: Chủ động định hướng, đặt câu hỏi lớn, thiết kế tương lai
Trả lời câu hỏi: "Chúng ta đang đi đúng hướng chưa?", "Cần thay đổi mô hình gì?"
Cách tiếp cận: Tư duy hệ thống, đặt giả định, mô hình hóa
Thời gian tác động: Tư duy hệ thống, đặt giả định, mô hình hóa
Kỹ năng chính: Tư duy hệ thống, đặt giả định, mô hình hóa
Kết quả đầu ra (deliverable): Báo cáo chiến lược, mô hình vận hành, gợi ý cải tổ
Vai trò trong tổ chức: Định hướng tổ chức – giúp "làm đúng việc"

🧩 Mối quan hệ giữa Proactive Strategy & Reactive Operations

1. Trong quản trị tài chính (Financial Management)

♻️ Tác nghiệp phản ánh (Reactive Operations)

Lập ngân sách, theo dõi kế hoạch thực hiện
Báo cáo P&L theo kỳ, báo cáo chi phí, KPI
Giải trình lệch so với kế hoạch (variance)

♻️ Chiến lược chủ động (Proactive Strategy)

Thiết kế mô hình tài chính tích hợp chiến lược
Xây dựng mô hình dự báo dài hạn (Long-range Planning)
Đề xuất tái cấu trúc dòng vốn, tỷ lệ chi phí, đầu tư vốn

➡ Vai trò chiến lược thiết kế "đường đi", vai trò tác nghiệp giúp "kiểm soát tốc độ và nhiên liệu".

2. Trong phân tích kinh doanh (Business Analyst)

♻️ Tác nghiệp phản ánh (Reactive Operations)

Thu thập & trực quan hóa dữ liệu hoạt động
Xây dựng dashboard hiệu suất
Theo dõi & cảnh báo sai lệch KPI thực thi

♻️ Chiến lược chủ động (Proactive Strategy)

Xây dựng mô hình giá trị (Value Driver Tree)
Chẩn đoán điểm nghẽn trong vận hành
Mapping dữ liệu để định hướng ra quyết định

➡ Một BA chiến lược không chỉ “phân tích dữ liệu” mà còn “định hình chiến lược thông qua dữ liệu”.

🛎 Nếu bạn đang làm trong lĩnh vực tài chính, phân tích kinh doanh, chiến lược doanh nghiệp, hoặc muốn nâng cấp tư duy ra quyết định dựa trên dữ liệu – workshop này chắc chắn rất đáng để bạn tham gia.